Prosta spółka akcyjna (PSA lub Spółka) jest trzecim rodzajem spółki kapitałowej, obecnej w polskim systemie prawnym. Obok znanych szeroko spółki akcyjnej i chętnie wybieranej do prowadzenia działalności spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, prosta spółka akcyjna jest podmiotem posiadającym pełną osobowość prawną, tak jak pozostałe wyżej nadmienione spółki kapitałowe. Niemniej jednak, posiada ona również cechy spółek osobowych.

Co nowego ustawodawca wprowadził w ramy regulacji o PSA i czym spółka ta wyróżnia się spośród pozostałych?

Zamysłem prawodawcy, podczas tworzenia regulacji dotyczących PSA, było z pewnością uchwycenie najlepszych rozwiązań, prawidłowo funkcjonujących już w ramach regulacji spółki z o.o. oraz spółki akcyjnej, dokonanie ich integracji i zaimplementowanie ich w ramy nowych przepisów konstytuujących byt prostej spółki akcyjnej, przy jednoczesnym wyciągnięciu wniosków z wcześniejszych, nietrafionych pomysłów legislacyjnych. Głównymi kwestiami, które przede wszystkim wyróżniają prostą spółkę akcyjną na tle pozostałych spółek kapitałowych, są:

1. brak kapitału zakładowego (zamiast niego wprowadzono kapitał akcyjny),
2. możliwość dokonywania wypłat z kapitału akcyjnego,
3. możliwość wniesienia wkładu na pokrycie akcji w postaci świadczenia usług lub pracy,
4. brak obowiązku wniesienia wkładów pieniężnych przed rejestracją Spółki,
5. wprowadzenie kilku sposobów emisji akcji, ułatwiających pozyskanie funduszy bez jednoczesnej utraty kontroli nad Spółką przez założycieli/dotychczasowych właścicieli,
6. możliwość wyboru modelu zarządzania Spółką.

Warto pamiętać, że w odróżnieniu od spółki akcyjnej, prostą spółkę akcyjną można zarejestrować przez Internet w systemie S24. Oznacza to, że rejestracja prostej spółki akcyjnej może nastąpić błyskawicznie (nawet przed upływem doby, lecz nie później niż w ciągu 7 dni), bez konieczności wielotygodniowego oczekiwania na rozpatrzenie naszego wniosku przez sąd rejestrowy, jak ma to miejsce w przypadku zwykłej spółki akcyjnej.

Brak kapitału zakładowego.

Z pewnością jedną z największych różnic dzielących PSA od pozostałych spółek kapitałowych jest brak kapitału zakładowego prostej spółki akcyjnej. Decyzja ustawodawcy o rezygnacji z wprowadzenia instytucji kapitału zakładowego w ramy regulacji o prostej spółce akcyjnej i skonstruowaniu nowej instytucji – kapitału akcyjnego – była fundamentalna dla architektury struktury majątkowej PSA. Kapitał akcyjny prostej spółki akcyjnej cechuje się dużą elastycznością oraz znaczną odmiennością względem kapitałów zakładowych pozostałych spółek kapitałowych, jak również spółki komandytowo-akcyjnej. Wysokość minimalna kapitału akcyjnego na poziomie 1 złotego wskazuje, że jest to kapitał, który może  być jedynie traktowany jako kapitał symboliczny. Ponadto ustawodawca, po spełnieniu warunków i wymogów z art. 300¹⁵ Kodeksu spółek handlowych, umożliwił akcjonariuszom podejmowanie uchwał o dokonywaniu wypłat na rzecz akcjonariuszy, które pochodzić mogą także z kapitału akcyjnego. Dotychczas takie wypłaty z kapitałów zakładowych innych spółek kapitałowych nie były i nadal nie są możliwe. Wynika to ze stałego charakteru kapitałów zakładowych spółki z o.o. i spółki akcyjnej, którym apriorycznie narzucono funkcje informacyjne i ochronne (jakkolwiek trudno powiedzieć o funkcji ochronnej w przypadku minimalnego kapitału zakładowego spółki z o.o. na poziomie 5.000 złotych). Wracając jednak do PSA, zaznaczyć należy, iż możliwość dokonania wypłaty z kapitału akcyjnego wynika z faktu rozłączenia kapitału akcyjnego PSA od akcji. Wyrazem tego są przede wszystkim zakaz wskazywania w umowie PSA wysokości kapitału akcyjnego oraz możliwość wniesienia wkładu na pokrycie akcji w postaci świadczenia usług lub pracy. Łatwo więc można zauważyć, że prawa majątkowe (prawo do dywidendy, prawo do zaliczki na poczet dywidendy itp.) oraz prawa korporacyjne (prawo do udziału w Walnych Zgromadzeniach Akcjonariuszy, prawo głosu w ramach WZA itp.) przysługujące akcjonariuszom PSA z tytułu posiadanych przez nich akcji, nie są połączone z kapitałem akcyjnym, lecz jedynie z tymi właśnie akcjami. Takie cechy kapitału akcyjnego, ujęte razem ze szczególnym rodzajem akcji – akcje założycielskie (niezależnie od ilości emisji akcji, co do zasady akcje założycielskie nie tracą siły głosu) – ułatwiają pozyskiwanie funduszy Spółce, bez konieczności lub ryzyka utraty siły głosu przez pierwotnych właścicieli/założycieli danej prostej spółki akcyjnej.

Wypłaty z kapitału akcyjnego.

W prostej spółce akcyjnej, jako jedynej spółce kapitałowej, możliwe jest dokonanie wypłaty na rzecz akcjonariuszy, której część lub całość pochodzić może z kapitału akcyjnego. Zmiana wysokości kapitału akcyjnego, wynikająca z takiej wypłaty, nie stanowi zmiany umowy PSA. Jest to możliwość wartościowa szczególnie z punktu widzenia akcjonariuszy, gdyż mogą oni podjąć decyzję o wycofaniu części środków, zainwestowanych w Spółkę, bez konieczności wizyty u notariusza. Warto zaznaczyć jednak, że wypłata z kapitału akcyjnego musi spełniać pewne kryteria. Przeprowadzone muszą zostać test bilansowy oraz test wypłacalności, a w przypadku zamiaru dokonania wypłaty z kapitału akcyjnego, stanowiącej przynajmniej 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy, Spółka będzie musiała przeprowadzić postępowanie konwokacyjne (tj. ogłoszenie o zmniejszeniu wysokości kapitału akcyjnego i wezwanie wierzycieli Spółki do zgłoszenia roszczeń). In fine, procedurę wypłaty z kapitału akcyjnego dopełnić musi właściwy sąd rejestrowy, do którego zgłosić należy zmianę wysokości kapitału akcyjnego. Zgłoszenie to stanowi swoistą kontrolę sądową wypłat z kapitału akcyjnego PSA, której poddać się musi Spółka. Stosowne postanowienie sądu rejestrowego o wpisie do KRS zmiany wysokości kapitału akcyjnego Spółki pozwoli wreszcie na dokonanie stosownej wypłaty. Taka procedura, umożliwiająca dokonanie wypłaty z kapitału akcyjnego, trwać może (w zależności od wysokości wypłaty) od dwóch tygodni do ponad trzech miesięcy.

Praca i usługi na pokrycie akcji.

Kolejną konsekwencją wprowadzenia w ramy regulacji o PSA instytucji kapitału akcyjnego jest możliwość pokrycia akcji wkładem w postaci świadczenia pracy lub usług. Dzięki rezygnacji z kapitału zakładowego na rzecz kapitału akcyjnego oraz rozłączności akcji względem kapitału akcyjnego, prostej spółki akcyjnej de facto nie dotyczy zakaz pokrycia akcji poprzez wniesienie wkładu polegającego na świadczeniu pracy lub usług na rzecz Spółki. Oznacza to, że akcjonariusze (najczęściej założyciele) posiadający odpowiednie umiejętności, potrzebne Spółce, mogą objąć jej akcje i pokryć je świadczeniem pracy i usług. Wskazana regulacja stanowi ukłon w szczególności w stronę tych, którzy posiadają tzw. know-how wartościowy dla Spółki, lecz nie posiadają wystarczających środków na zrealizowanie swoich pomysłów biznesowych i zmuszeni są poszukiwać inwestorów.

Wniesienie wkładów przed rejestracją Spółki?

W przeciwieństwie do regulacji konstytuujących byt spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, które wymagają od wspólników wniesienia wkładów przed rejestracją Spółki w Krajowym Rejestrze Sądowym, akcjonariusze prostej spółki akcyjnej nie muszą wnosić wkładów do Spółki przed jej rejestracją, ponieważ mogą to uczynić najpóźniej przed upływem 3 lat od dnia rejestracji Spółki w rejestrze przedsiębiorców. Jest to regulacja (brak obowiązku wniesienia całości lub części wkładów do spółki przed rejestracją) cechująca raczej spółki osobowe, lecz zestawiając powyższe z możliwością pokrycia akcji poprzez świadczenie pracy lub usług, widoczny staje się osobowy charakter prostej spółki akcyjnej, kładący nacisk na człowieka i aspekty z nim związane (praca, wiedza), bardziej niż ma to miejsce w przypadku pozostałych spółek kapitałowych.

Emisje akcji.

Jak już wspomniano wcześniej, zmiana wysokości kapitału akcyjnego nie stanowi zmiany umowy Spółki. Wynika to z niemożności uwzględnienia wysokości kapitału akcyjnego w umowie Spółki oraz z rozłączności akcji od kapitału akcyjnego. Przez to, że kapitał akcyjny nie jest wskazywany w umowie PSA, to umowa Spółki nie musi zostać zmieniana przy każdorazowej zmianie wysokości kapitału akcyjnego (np. w przypadku wypłaty z kapitału akcyjnego) W przeciwieństwie do zakazu zamieszczenia informacji o wysokości kapitału akcyjnego w umowie Spółki, jako jeden z elementów koniecznych tej umowy wskazuje się liczbę, serie i numery akcji, związane z nimi uprzywilejowanie, akcjonariuszy obejmujących poszczególne akcje oraz cenę emisyjną akcji. Wobec tego, jak można się spodziewać, zmianę umowy Spółki stanowić będą zwykła emisja akcji oraz warunkowa emisja akcji. Takie emisje akcji będą każdorazowo musiały zostać zaprotokołowane notarialnie. W ramach dygresji warto wskazać, że zwykła emisja akcji sprowadzać się będzie do podjęcia stosownych uchwał Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy o emisji (i jednocześnie zmiany umowy PSA) oraz przyjęcia tekstu jednolitego zmienionej umowy, a także zawarcia stosownych umów objęcia udziałów (co najmniej w formie dokumentowej). Co się tyczy warunkowej emisji akcji, wskazać trzeba, że dedykowana jest ona konkretnym adresatom, którym na podstawie osobnych porozumień ze Spółką (warranty subskrypcyjne, osobna umowa ze spółką, obligacje z prawem pierwszeństwa lub obligacje zamienne), pozostają uprawnione (nie zobowiązane!) do objęcia akcji PSA, powstałych w wyniku dokonanej warunkowej emisji akcji. Akcje wyemitowane w trybie warunkowym obejmowane są w drodze złożenia Spółce pisemnego oświadczenia o objęciu takich akcji. Poza wskazanymi powyżej dwoma trybami emisji akcji (zwykła i warunkowa), możliwe jest dokonanie również emisji akcji w ramach trzeciego trybu – emisji autoryzowanej. Następuje ona poprzez wprowadzenie do umowy PSA uprawnienia zarządu/rady dyrektorów do wyemitowania określonej liczby akcji w ciągu maksymalnie 5 lat od dnia nadania takiego uprawnienia organowi zarządzającemu i ten rodzaj emisji w szczególności warto zwięźle omówić. Zaznaczenia ponadto wymaga, że w ramach autoryzowanej  emisji akcji wyemitowane mogą zostać jedynie akcje zwykłe, w liczbie nie większej niż 1/4 liczby wszystkich akcji Spółki z dnia nadania takiego uprawnienia organowi zarządzającemu Spółką. Dostrzec zatem należy, że nie trzeba zmieniać umowy Spółki dokonując emisji akcji korzystając z nadanego w umowie PSA uprawnienia, ponieważ uprzednio zmieniono już umowę Spółki w taki sposób, aby emisji autoryzowanej dokonać mógł organ zarządzający Spółką, na podstawie podejmowanej przez siebie stosownej uchwały. Autoryzowaną emisję akcji można porównać do podniesienia kapitału zakładowego spółki akcyjnej, do granicy docelowej wysokości kapitału zakładowego, ustalonej w ramach statutu spółki akcyjnej. Autoryzowana emisja akcji nie stanowi zmiany umowy Spółki, wobec czego nie jest wymagana do jej dokonania forma aktu notarialnego, a decyzję o emisji autoryzowanej podejmuje organ zarządzający Spółką w drodze stosownej uchwały. Akcje wyemitowane w ramach omawianego trybu obejmowane są w drodze zawarcia ze Spółką stosownej umowy objęcia akcji.

Ponadto, co generalnie tyczy się emisji akcji, warto wspomnieć, że prawodawca wprowadził w ramy Kodeksu spółek handlowych szczególny rodzaj przywileju na akcjach PSA – akcje założycielskie. Uprzywilejowanie założycielskie polega na tym, że każda kolejna emisja nowych akcji nie może naruszać określonego minimalnego stosunku liczby głosów z akcji założycielskich do pozostałych akcji, niebędących założycielskimi, co oznacza, że siła głosu z akcji założycielskich wzrasta odpowiednio proporcjonalnie do liczby i siły głosu nowo wyemitowanych akcji. Tytułem dygresji warto wskazać jeszcze, że w uchwale o kolejnej emisji akcji należy również wskazać liczbę głosów, jaką posiadać będą akcje założycielskie po uwzględnieniu w rejestrze przedsiębiorców nowo dokonanej emisji akcji.

Dualistyczny i monistyczny model zarządzania Spółką.

W dotychczasowym porządku prawnym, tj. przed dniem 1 lipca 2021 r., spółką kapitałową zarządzać można było i prowadzić jej sprawy jedynie poprzez stosowanie modelu dualistycznego. W ramach modelu dualistycznego to zarząd prowadzi sprawy spółki kapitałowej i reprezentuje jej interesy, a kontrolę nad jej funkcjonowaniem sprawuje (jeżeli została powołana) rada nadzorcza. Prosta spółka akcyjna również oferuje model dualistyczny zarządzania i nadzoru, ale poza tym daje również możliwość zastosowania modelu monistycznego zarządu i nadzoru. Model monistyczny – możliwy w ramach struktury prostej spółki akcyjnej –  charakteryzuje się skupieniem osób posiadających uprawnienia zarządcze oraz osób uprawnionych do kontroli (nadzoru) funkcjonowania Spółki w ramach jednego organu: rady dyrektorów. Rada dyrektorów może składać się z dyrektorów wykonawczych, działających na wzór zarządu w dualistycznym systemie oraz dyrektorów niewykonawczych, sprawujących kontrolę nad funkcjonowaniem i działalnością Spółki, tak jak czynią to rady nadzorcze. Taki podział ma miejsce jedynie w sytuacji, w której jednemu lub kilku dyrektorom powierzono prowadzenie przedsiębiorstwa, a pozostałym nie, czyniąc wówczas tych pierwszych dyrektorami wykonawczymi, a tych drugich niewykonawczymi, sprawującymi kontrolę nad działalnością i funkcjonowaniem Spółki. Stosując model monistyczny, zakładając wieloosobowość danej rady dyrektorów, można doprowadzić do wprowadzenia w procesy decyzyjne Spółki pożądanego elementu nadzorczego, obecnego każdorazowo podczas podejmowania kluczowych i codziennych decyzji zarządczych. Takie wykorzystanie systemu monistycznego uwydatnić może elastyczny charakter rady dyrektorów, usprawniający podejmowanie kluczowych dla Spółki decyzji i właśnie ten aspekt przede wszystkim przemawia za wykorzystaniem  monistycznego modelu zarządzania Spółką. Jeśli jednak rada dyrektorów miałaby składać się jedynie z jednego członka lub kilku, lecz bez podziału na dyrektorów wykonawczych i niewykonawczych, wówczas taka rada dyrektorów działałaby bardzo podobnie do zarządu.

Podsumowanie.

Zestawiając łącznie całość powyższych rozważań, można dostrzec dość szeroki wachlarz możliwości, oferowany przez prostą spółkę akcyjną, a także znacznie większą elastyczność w zakresie przystępowania do spółki nowych akcjonariuszy. Kwestie takie jak zastąpienie kapitału zakładowego symbolicznym kapitałem akcyjnym, możliwość pokrycia akcji świadczeniem pracy lub usług na rzecz spółki, możliwość emitowania akcji przez zarząd spółki, możliwość dokonywania wypłat z kapitału akcyjnego, wymóg wniesienia wkładów pieniężnych dopiero po 3 latach od rejestracji Spółki, , a także skupienie funkcji zarządczych oraz kontrolnych w ramach jednego, nowego organu – rady dyrektorów, z pewnością mogą zachęcać kolejne podmioty do podjęcia decyzji o wyborze tej formy prawnej prowadzenia działalności. Można to zrobić zarówno zakładając nową prostą spółkę akcyjną, jak i przekształcając w PSA inną, już istniejącą  spółkę..

W razie jakichkolwiek pytań dotyczących tworzenia oraz funkcjonowania prostych spółek akcyjnych, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią:

– e-mail: sekretariat@lukomski-niklewicz.pl

– tel. +48 509 428 522 lub +48 604 430 051

 

Autor:

Hubert Olszak

FORMY FINANSOWANIA KLUBU SPORTOWEGO Z BUDŻETU JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO, CZĘŚĆ 1 – DOTACJA CELOWA NA PODSTAWIE PRZEPISÓW USTAWY O SPORCIE

Na łamach naszego bloga rozpoczynamy nowy cykl artykułów, w których będzie próbowali przybliżyć rozmaite formy wsparcia klubów sportowych przez jednostki samorządu terytorialnego. Na końcu cyklu dokonamy porównania rożnych form wspierania sportu przez samorządy i spróbujemy ocenić, które formy pomocy mogą być najskuteczniejsze i w jakich okolicznościach. Nasz cykl rozpoczynamy tekstem na temat dotacji celowych przyznawanych klubom na podstawie ustawy o sporcie.

 

Różne formy wsparcia klubu sportowego przez samorządy terytorialne

Zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (dalej u.s.), do zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego należy tworzenie warunków, w tym organizacyjnych, sprzyjających rozwojowi sportu. Powyższy przepis nie oznacza, że wspieranie rozwoju sportu musi się odbywać poprzez bezpośrednie wspieranie klubów sportowych. Może ona bowiem również polegać m.in. na budowie lub rozbudowie gminnej infrastruktury sportowej, organizowaniu i dofinansowaniu inicjatyw trenerów osiedlowych, a także organizowaniu zawodów sportowych. Powyższy przepis nie oznacza również, że tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi sportu poprzez wspieranie klubów sportowych musi być tożsame z przekazywaniem środków finansowych dla klubów sportowych. Można sobie wyobrazić rozmaite formy wsparcia rozwoju sportu poprzez pomoc miejscowym klubom, jak np. udostępnianie klubom gminnej infrastruktury sportowej do prowadzenia treningów lub organizowania zawodów, czy też organizowanie warsztatów i szkoleń dla działaczy lub trenerów sportowych.

Zgodnie z art. 27 ust. 2 u.s., warunki i tryb finansowania rozwoju sportu może określać uchwała organu stanowiącego. Użycie w powyższym przepisie zwrotu „może” oznacza, że podjęcie takiej uchwały nie ma charakteru obligatoryjnego. Tym samym organ stanowiąc j.s.t. może podjąć uchwałę określającą warunki i tryb finansowania sportu, ale nie musi tego robić. Jeżeli jednak taka uchwała zostanie podjęta, wówczas  powinna wskazywać na cel publiczny z zakresu sportu, który jednostka samorządu zamierza osiągnąć. Cel ten musi być określony dokładnie, w sposób skonkretyzowany. Dodatkowo należy wskazać, że zgodnie z art. 27 ust. 3 u.s., przepisy ustawy o sporcie nie naruszają uprawnień jednostek samorządu terytorialnego do wspierania kultury fizycznej na podstawie przepisów odrębnych. Oznacza to, że pomimo przewidzenia w tej ustawie różnych form wsparcia sportu przez j.s.t., np. poprzez przyznanie klubowi sportowemu dotacji celowej lub przyznanie sportowcom stypendium, j.s.t. mogą korzystać również z form wsparcia, które przewidują inne przepisy prawa. Dla przykładu mogą udzielać dotacji celowej klubom zgodnie z przepisami ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie.

Przepisy prawa przewidują wiele rozmaitych form, w których samorządy mogą wspierać rozwój sportu poprzez wspieranie klubów sportowych. W przypadku szczególnie popularnych klubów możliwe jest zawarcie pomiędzy samorządem a klubem umowy sponsorskiej, której przedmiotem będzie promocja miasta lub regionu. Częstą formą wsparcia klubów będzie przyznawanie stypendiów ich zawodnikom. Jednostki samorządu terytorialnego są bardzo często właścicielem i głównym inwestorem w przypadku obiektów infrastruktury sportowej – stadionów, boisk, hal, czy pływalni, które udostępniane są klubom. Nieco rzadszym zjawiskiem, ale mimo to obecnym w Polsce, jest posiadanie przez klub akcji lub udziałów w spółce kapitałowej prowadzącej klub sportowy. W niniejszym tekście skupimy się na najpowszechniejszej formie wsparcia klubów sportowych, tj. dotacjach celowych.

 

Dotacja celowa na podstawie przepisów ustawy o sporcie

Do najczęstszych form wspierania rozwoju sportu przez jednostki samorządu terytorialnego należy bezpośrednie przekazywanie środków finansowych klubom sportowym poprzez przyznawanie dotacji. Kompetencję do tego przyznaje samorządom ustawa o sporcie. Zgodnie z art. 28 ust. 1 u.s., klub sportowy, działający na obszarze danej jednostki samorządu terytorialnego, niedziałający w celu osiągnięcia zysku, może otrzymywać dotację celową z budżetu tej jednostki na podstawie uchwały organu stanowiącego j.s.t., z zastosowaniem przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych w zakresie udzielania dotacji celowych dla podmiotów niezaliczanych do sektora finansów publicznych i niedziałających w celu osiągnięcia zysku.

Z powyższego przepisu wyłania się kilka istotnych wniosków, które zostaną omówione poniżej.

 

Beneficjent dotacji – klub sportowy

Zgodnie z art. 28 u.s., klub sportowy ubiegający się o dotację z budżetu jednostki samorządu terytorialnego musi spełniać trzy warunki. Dwa pierwsze ograniczenia wynikają wprost z art 28 ust. 1 u.s, natomiast ostatni wynika pośrednio z art 28 ust. 2 u.s.. Po pierwsze, kluby sportowe chcące ubiegać się o dotacje z jednostek samorządu terytorialnego muszą prowadzić działalność na obszarze tej jednostki. Po drugie, klub sportowy nie może działać z nastawieniem na osiągnięcie zysku. Po trzecie, dotacja będzie mogła być przyzna jedynie, jeśli będzie miała ona wypływ na poprawę warunków uprawiania sportu przez członków klubu sportowego lub zwiększy dostęp społeczności lokalnej do działaności sportowej prowadzonej przez ten klub. Ustawa nakłada na kluby sportowe wymóg posiadania osobowości prawnej. Wszystkie wymienione powyżej warunki te należy spełnić łącznie.

Wymóg działania na terenie danej gminy nie może być utożsamiany z posiadaniem siedziby na terenie tej jednostki samorządu terytorialnego. Wymóg ustawowy będzie spełniony także w przypadku klubu, który ma siedzibę na terenie znajdującym się poza gminą, jeśli tylko klub ten prowadzi działalność sportową na terenie danej gminy. Określenie ,,działania na obszarze danej jednostki samorządu terytorialnego’’ o którym mowa w art 28 ust. 2 u.s., należy traktować jednoznaczne z pojęciem ,,prowadzenia działalności sportowej’’. W uchwale nr 2/98/11 Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z dnia 26.01.2011 r. Zwrócono uwagę na fakt, iż gdyby ograniczyć się tylko do klubów sportowych, które mają siedzibę na terenie danej jednostki terytorialnej, mielibyśmy do czynienia z pewnego rodzaju wykluczeniem i pozbawieniem możliwości ubiegania się o dotacje klubów sportowych działających na obszarze gminy, które nie mają na jej terenie swojej siedziby, co narusza art. 28 ust. 1 u.s.

Kluby sportowe, jako osoby prawne, funkcjonują w różnych formach prawnych – nastawionych lub nienastawionych na zysk. Beneficjentem przedmiotowej dotacji mogą być tylko te drugie. Kwestia ta budzi wątpliwości w literaturze. Niektórzy autorzy błędnie stawiają znak równości pomiędzy podmiotami „niedziałającymi w celu osiągnięcia zysku” a jednostkami pożytku publicznego. Nowelizacja ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, (weszła w życie w marcu 2010 r.) poszerzyła definicje organizacji pozarządowej o spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami, które jednak nie działają w celu uzyskania zysków, ale również przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych i nie przeznaczają zysku do podziału między swoich członków, udziałowców, akcjonariuszy lub pracowników. Oznacza to, że aby dany klub sportowy mógł ubiegać się o status organizacji pożytku publicznego, niezbędnym jest aby przeznaczał całości dochodu na realizacje celów statutowych i nie przeznaczał zysku do podziału między swoich członków, udziałowców, akcjonariuszy i pracowników. Spełnianie tych warunków jest niezbędne do ubiegania się o uznanie klubu sportowego za organizację pożytku publicznego, ale nie jest niezbędne, aby ubiegać się o dotację gminy lub innej jednostki samorządu terytorialnego.

Wymogiem niezbędnym do otrzymania dotacji jest brak działania w celu osiągnięcia zysku.  Bedą to wszystkie organizacje non-profit, czyli stowarzyszenia (nawet prowadzące działalność gospodarczą), oraz fundacje, a także spółki prawa handlowego, przy odpowiednich regulacjach statutowych, dla których prowadzenie działalności gospodarczej nie jest głównym celem, a jedynie środkiem umożliwiającym prowadzenie głównej działalności, społecznie użytecznej. Kryterium tego nie będzie spełniała spółdzielnia, która co do zasady, jest zawiązywana w celu prowadzenia zarobkowej działalności gospodarczej. Nie jest to jednak prawna forma działalności, w jakiej z reguły działają kluby sportowe.

Niedopuszczalne jest rozszerzanie kręgu podmiotów uprawnionych do otrzymywania dotacji na podstawie ustawy o sporcie. Przykładowo, Regionalna Izba Obrachunkowa w Poznaniu zakwestionowała uchwałę radę gminy, zgodnie z którą dotacja mogła być przyznana stowarzyszeniu kultury fizycznej, klubowi sportowemu oraz uczniowskiemu klubowi sportowemu (Uchwała Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z dnia 24 lutego 2016 r., 4/351/2016).

Należy wskazać, że w związku z treścią art. 2 ust. 1a ustawy o sporcie („Za sport uważa się również współzawodnictwo oparte na aktywności intelektualnej, którego celem jest osiągnięcie wyniku sportowego”.) nie ma przeszkód, żeby o dotacje ubiegały się również kluby działające w sferze sportów elektronicznych (e-sportu).

 

Podmiot przyznający dotację

Z przepisów ustawy o sporcie wynika, że dotacja udzielana jest klubowi sportowemu przez j.s.t. na obszarze, której dany klub działa. Przepisy nie ograniczają kompetencji do udzielania dotacji do jednostek samorządowych danego szczebla terytorialnego. Oznacza to, że dotacja może zostać przyznana zarówno przez gminę, powiat, jak i województwo. Jednostki samorządu terytorialnego nie mają jednak w tym całkowitej swobody i uznaniowości.  Zakres działania organu stanowiącego wynika z przepisów ustawy, a nie z woli tego organu. Ani ustawa o samorządzie gminnym, ani ustawa o finansach publicznych nie upoważniają organu stanowiącego j.s.t. do podejmowania odrębnych uchwał o przyznaniu dotacji na zadania z zakresu sportu. Nie czyni tego także ustawa o sporcie. Regulacje uchwały podjętej na podstawie art 27 ust 2 u.s. mogą odnosić się wyłącznie do wskazania możliwości otrzymania przez kluby sportowe, spełniające ustawowe przesłanki, wsparcia w formie dotacji celowej, szczegółowego jej przeznaczenia oraz określenia celu publicznego, którego realizacji ma służyć, a także warunków wsparcia. Oznacza to, że jednostka samorządu terytorialnego podejmuje uchwałę, w której jedynie wskazuje, w jaki sposób zamierza wspierać rozwój sportu poprzez wyraźne określenie celu publicznego z zakresu sportu, jaki jednostka ta planuje osiągnąć. Niedopuszczalnym jest by przyznane dotacji nastąpiło z pominięciem wymogów określonych w uchwale, którą jednostka samorządu terytorialnego podjęła lub też by uchwała wprost wskazywała z nazwy, czyli wymieniała klub lub kluby, które mają otrzymać dofinansowanie.

 

Cel dotacji

Zgodnie z art. 28 ust. 2 u.s. dotacja ma służyć realizacji celu publicznego i może być przeznaczona w szczególności na:

1) realizację programów szkolenia sportowego,

2) zakup sprzętu sportowego,

3) pokrycie kosztów organizowania zawodów sportowych lub uczestnictwa w tych zawodach,

4) pokrycie kosztów korzystania z obiektów sportowych dla celów szkolenia sportowego,

5) sfinansowanie stypendiów sportowych i wynagrodzenia kadry szkoleniowej

– jeżeli wpłynie to na poprawę warunków uprawiania sportu przez członków klubu sportowego, który otrzyma dotację, lub zwiększy dostępność społeczności lokalnej do działalności sportowej prowadzonej przez ten klub.

Należy jednak mieć na uwadze, że jest to katalog otwarty (zwrot „w szczególności”), co nie wyklucza możliwości uzyskania dotacji przy wskazaniu celu innego, niż te określone w ustawie przy założeniu, że cel znajdzie swoje odniesienie w poprawie warunków uprawiania sportu przez członków klubu sportowego, który otrzyma dotację lub w zwiększeniu dostępności społeczności lokalnej do działalności sportowej prowadzonej przez ten klub.

Niedopuszczalnym jest wpisanie do uchwały rady gminy jako możliwych form przeznaczenia dotacji zapłaty kar, mandatów, innych karnych opłat nałożonych na klub sportowy, pokrycia kosztów opłat statutowych, pokrycia kosztów transferów zawodników z innych klubów sportowych, pokrycie kosztów związanych z prowadzeniem księgowości, obsługi prawnej klubu sportowego, czy ponoszenia kosztów związanych z uczestnictwem w rozrywach lub zawodach. Stanowisko takie zajmują również organy nadzorcze. W uchwale nr 3089/12 Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku uznano, iż nie służy to realizacji celu publicznego sprzyjającego rozwoju sportu, które został określony w §2 uchwały, gdyż nie mają one na celu ani poprawy warunków uprawiania sportu, ani zwiększenia dostępności do działalności sportowej. Realizacja zadania j.s.t. nie może sprowadzać się do finansowania działalności klubu sportowego, tylko powinna mieć na uwadze interes publiczny.

 

Wpływ ustawy o finansach publicznych na dotacje na rzecz klubów sportowych

W art. 28 ust. 1 u.s. wskazano, że klub sportowy może otrzymać dotację celową z budżetu jednostki samorządu terytorialnego z zastosowaniem przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, w zakresie udzielania dotacji celowych dla podmiotów niezaliczanych do sektora finansów publicznych i niedziałających w celu osiągnięcia zysku. Z tego względu przy analizowaniu uwarunkowań prawnych dotyczących przyznawania dotacji należy zwrócić się przede wszystkim do art. 221 ust. 4 ustawy o finansach publicznych (u.f.p.).  Jest to odrębna podstawa prawna do finansowego wsparcia sportu z budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Wskazany przepis dotyczy udzielania dotacji na inne zadania niż określone w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (u.d.p.p.w.). Zgodnie z nim, tryb postępowania o udzielenie dotacji, sposób jej rozliczania oraz sposób kontroli wykonywania zleconego zadania określa, w drodze uchwały, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, mając na uwadze zapewnienie jawności postępowania o udzielenie dotacji i jej rozliczenia. Tym samym, jeżeli j.s.t. chce mieć możliwość udzielania klubom sportowym dotacji na podstawie ustawy o sporcie, wówczas jej organ stanowiący (rada gminy, rada powiatu lub sejmik województwa) powinien podjąć uchwałę, w której określi warunki i tryb finansowania zadania własnego, wskazując jednocześnie w uchwale cel publiczny z zakresu sportu, który zamierza osiągnąć. Istotnym problemem jest oddzielenie kompetencji organu stanowiącego (rady gminy, rady miasta) od kompetencji organu wykonawczego (wójta, burmistrza). Organ stanowiący uprawniony jest do określenia sposobu rozliczania dotacji, natomiast organ wykonawczy uprawniony jest do doprecyzowania postanowień umowy, określenia w niej m.in wysokości udzielonej dotacji dla konkretnego beneficjenta oraz trybu płatności.

W konkluzji należy podkreślić, że w sytuacji kiedy jednostka samorządu terytorialnego nie podejmie na podstawie art. 27 ust. 2 ustawy o sporcie uchwały w sprawie określenia warunków i trybu finansowania rozwoju sportu, podstawę prawną finansowego wspierania rozwoju sportu będą stanowiły przepisy ustawy o działalności pożytku publicznego, do których stosowania odsyła ustawa o finansach publicznych.

 

Uchwała jednostki samorządu terytorialnego

Na podstawie art. 27 ust. 2 u.s. organ stanowiący określa w drodze uchwały warunki i tryb finansowania tego zadania, wskazując w uchwale cel publiczny z zakresu sportu, który jednostka zamierza osiągnąć.

W przypadku decyzji o podjęciu takiej uchwały musi ona uregulować:

1. warunki, na jakich następować będzie wsparcie,
2. tryb finansowania tego zadania,
3. cel publiczny, który jednostka samorządu terytorialnego wyznacza sobie z zakresu sportu i który przez wsparcie klubów sportowych zamierza osiągnąć. Uchwała organu stanowiącego podjęta na podstawie art. 27 ust. 2 u.s. jest aktem prawa miejscowego.

Regulując w uchwale tryb postępowania o udzielenie dotacji, należy określić elementy wniosku, jego formę, termin składania i rozpatrzenia, a także formę powiadomienia wnioskodawcy o sposobie rozpatrzenia wniosku. Szczególnie ważną sprawą jest odpowiednie uzasadnienie wnioskodawcy dla pozyskania wsparcia, dokonane z punktu widzenia celu publicznego wyznaczonego przez jednostkę samorządu terytorialnego. W sytuacji kiedy o wsparcie zwróci się kilka klubów sportowych, ocena wniosków w tej płaszczyźnie powinna mieć znaczenie przesądzające dla podjęcia ostatecznych decyzji. Poza tym mając na uwadze zapewnienie jawności postepowania o udzielenie dotacji, konieczne jest też uregulowanie obowiązku powiadomienia wszystkich wnioskodawców oraz wywieszenia ogłoszenia o wynikach postepowania, np. w miejscu publicznie dostępnym w danej jednostce na tablicy ogłoszeń bądź na stronie internetowej. Obowiązek podawania do publicznej wiadomości kwot dotacji udzielanych z budżetu jednostki samorządu terytorialnego wynika wprost z art. 34 ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy o finansach publicznych i jest jednym z przejawów zasady jawności finansów publicznych.

Obowiązkiem organu stanowiącego podejmującego uchwałę na podstawie art. 27 ust. 2 u.s. jest także określenie sposobu kontroli wykorzystania dotacji i realizacji celu publicznego powiązanego ze wsparciem klubu sportowego. W uchwale należy określić́ przede wszystkim zakres kontroli, podmioty dokonujące kontroli oraz uprawnienia i obowiązki podmiotów kontroli (dotującego i dotowanego) związane z wykonywaniem kontroli, sposób dokumentowania czynności kontrolnych, miejsce przeprowadzenia kontroli i ewentualnie jej częstotliwość́.

 

Postępowanie o udzielnie dotacji

Organ wykonawczy j.s.t. przeprowadza postępowanie o udzielenie dotacji. Organ ten działa na podstawie postanowień uchwały. W oparciu o nie podejmuje rozstrzygnięcia. Przekazanie dotacji następuje na podstawie umowy, której stronami są jednostka samorządu terytorialnego i klub sportowy, który otrzymał wsparcie finansowe w tej formie. Elementy treści umowy dotacyjnej reguluje przepis art. 221 ust. 3 ustawy o finansach publicznych. Umowa powinna określać:

1) szczegółowy opis zadania, w tym cel, na jaki dotacja została przyznana, i termin jego wykonania;

2) wysokość dotacji udzielanej podmiotowi wykonującemu zadanie i tryb płatności;

3) termin wykorzystania dotacji, nie dłuższy niż do dnia 31 grudnia danego roku budżetowego;

4) tryb kontroli wykonywania zadania;

5) termin i sposób rozliczenia udzielonej dotacji;

6) termin zwrotu niewykorzystanej części dotacji, nie dłuższy niż terminy zwrotu dotacji określone w niniejszym dziale.

Zgodnie z uchwałą Regionalnej Izby Obrachunkowej we Wrocławiu z dnia 21 maja 2021 r., nr 39/2021, art. 27 ust. 2 ustawy o sporcie nie zawiera upoważnienia do określenia przez organ stanowiący j.s.t. wzoru umowy o udzielenie dotacji, lecz jej treść – z uwzględnieniem regulacji ustawowej – powinna zostać ustalona przez organ, który udziela dotacji, tj. przez organ wykonawczy. Treść umowy dotacyjnej nie może rozszerzona i zmodyfikowana przez organ stanowiący js.t., który nie ma również kompetencji do określenia formy w jakiej umowa ta powinna zostać zawarta (Uchwała Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z dnia 10 lutego 2021 r. nr 5/305/2021.

Niezwykle istotne przy tworzeniu treści umowy jest określenie przeznaczenia dotacji oraz celu publicznego z zakresu sportu, który jednostka samorządu zamierza osiągnąć, udzielając wsparcia.  Oznaczenie celu dotacji jest istotne z punktu widzenia oceny legalności jej przyznania. Dotowaniu może bowiem podlegać wyłącznie realizacja celów publicznych, o ile są one związane z wykonywaniem zadań jednostki udzielającej dotacji. Realizację celów publicznych należy oceniać w kontekście działań podejmowanych dla zaspokajania potrzeb zbiorowych społeczności lokalnej, a nie potrzeb jednostkowych poszczególnych jej członków.

Oznaczony termin wykorzystania dotacji nie może być dłuższy niż do dnia 31 grudnia danego roku budżetowego, co jest determinowane zasadą roczności budżetu. O ile termin wykorzystania dotacji nie może być regulowany w sposób generalny w uchwale organu stanowiącego, o tyle pozostałe terminy dotyczące rozliczenia udzielonej dotacji oraz zwrotu niewykorzystanej jej części mogą być określone przez organ stanowiący poprzez wyznaczenie okresu (np. w ciągu 10 dni), w jakim czynności te powinny być wykonane, w powiązaniu z terminem wykorzystania dotacji, przy uwzględnieniu odpowiednich przepisów art. 251 i 252  u.f.p.  Jeśli chodzi o termin zwrotu niekorzystanej części dotacji, to nie może być od dłuższy, niż do 31 stycznia następnego roku, gdy termin wykorzystania dotacji został określony do końca roku budżetowego, natomiast w przypadku kiedy termin jest krótszy niż rok budżetowy, niewykorzystana część dotacji podlega zwrotowi w terminie 15 dni po upływie terminy wyznaczonego do wykorzystania dotacji. W przypadku wykorzystania dotacji niezgodnie z przeznaczeniem lub dotacji pobranych nienależnie lub w nadmiernej wysokości będą̨ miały zastosowanie zasady i terminy ich zwrotu określone w art. 252 u.f.p. Sposób rozliczania udzielonej dotacji jest regulowany przez organ stanowiący w podjętej chwale na podstawie art. 27 ust. 2 u.s. i wobec tego postanowienia umowy w tym zakresie powinny bezpośrednio nawiązywać́ do tych regulacji. Podobnie sposób kontroli wykonywania zleconego zadania musi być unormowany w tej uchwale. Natomiast w umowie powinien być określony tryb kontroli wydatkowania dotacji.

Pojęcie trybu kontroli odnosi się w szczególności do takich elementów postepowania kontrolnego, jak wszczęcie kontroli, przeprowadzanie czynności kontrolnych i ustalenie wyników kontroli. Wobec tego w umowie można określić́ sposób i termin, w jakim kontrolowany zostanie powiadomiony o wszczęciu kontroli, miejsce przeprowadzenia kontroli, jakiego rodzaju dokumenty będą̨ kontrolowane, czy też w jakim terminie i do kogo może podmiot kontrolowany złożyć zastrzeżenia do wyników kontroli.

 

Rozliczenie dotacji

Rozliczając udzieloną dotację, nie można ograniczyć się do rachunkowego wyliczenia wydatkowanej kwoty i przedstawienia odpowiednich dowodów na poniesione wydatki.  Przy rozliczaniu dotacji istotna jest ocena realizacji celu publicznego, jaki jednostka samorządu terytorialnego zamierzała osiągnąć, udzielając wsparcia finansowego klubowi sportowemu. Dopiero te dwa elementy rozpatrywane łącznie pozwolą̨ ustalić́, czy dotacja została wykorzystana zgodnie z przeznaczeniem, czy nie istnieje obowiązek jej zwrotu. Dlatego w uchwale organu stanowiącego, odnosząc się̨ do obowiązku rozliczenia dotacji, należy wskazać́, że rozliczenie powinno być́ złożone na piśmie w ustalonym terminie w formie sprawozdania merytoryczno-finansowego wraz z odpowiednimi dokumentami, potwierdzającymi poniesione wydatki ze środków dotacyjnych oraz realizację założonego celu. Unormowanie przyjęte w uchwale powinno zapewnić́ jawność́ rozliczenia dotacji. W tym celu można nałożyć́ obowiązek wywieszenia w j.s.t, w miejscu przeznaczonym na ogłoszenia, bądź́ też umieszczenia na stronie internetowej, sprawozdania z rozliczenia udzielonych dotacji. Organ stanowiący, regulując sposób rozliczania dotacji celowej, musi w tym zakresie działać́ w zgodzie z odpowiednimi przepisami  u.f.p.  dotyczącymi tej kwestii, to jest art. 251 i art. 252.

 

Nieprawidłowości w uchwałach dotacyjnych

Większość jednostek samorządu terytorialnego korzysta z  delegacji ustanowionej w u.s. i podejmuje w przedmiocie udzielenia dotacji na realizację celów z zakresu sportu. Niestety pojawiają się w nich liczne nieprawidłowe regulacje skutkujące unieważnieniem uchwały w całości lub w części.

Przykładowo, przy podejmowaniu uchwały należy pamiętać m.in. o fakcie, iż promowanie wizerunku gminy nie stanowi realizacji celu publicznego z zakresu sportu, nie wpływa na poprawę warunków uprawiania sportu przez członków klubu sportowego i nie zwiększa dostępności społeczności lokalnej do działalności sportowej prowadzonej przez klub. Regulacja w uchwale, przyjmująca za cel ,, promowanie wizerunku miasta jako gminy stwarzającej warunki dla rozwoju sportu” jest sprzeczna z art. 27 i 28 u.s. (Uchwała Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Olsztynie z dnia 15 marca 2012 r., sygn.. 0102-80/12).

Nie można przenosić na organ wykonawczy wyłącznej kompetencji rady gminy, co wynika z upoważniania ustawowego do stanowienia w formie uchwały aktów prawa miejscowego. Nieakceptowanym będzie zatem zapis stanowiąc, że ,,wzór wniosku o udzielenie dotacji oraz wzór sprawozdania z rozliczenia dotacji określi burmistrz w formie zarządzenia’’

Nieprawidłową regulacją jest także sformułowanie ,,rada będzie podejmowała (poza określeniem w uchwale budżetowej ogólnej kwoty na dotacje dla klubów sportowych) odrębną uchwałę (uchwały) o przyznaniu dotacji’’. Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu, kwestionując to postanowienie, wskazało, że zakres działania organu stanowiącego musi wynikać z przepisów rangi ustawy (ustawy ustrojowej, bądź ustaw szczególnych), a nie z woli tego organu. Należy pamiętać, ze zarówno ustawa o samorządzie gminnym, jak i ustawa o finansach publicznych, a także ustawa o sporcie nie upoważniają organu stanowiącego j.s.t. do podejmowania odrębnych uchwał o przyznaniu dotacji na zadania z zakresu sportu.

Jednostka samorządu terytorialnego nie jest również uprawniona do zawężania kręgu beneficjentów. Przykładem niedozwolonego postanowienia może być regulacja stanowiąca, że ,,wsparcie finansowe na rozwój sportu mogą uzyskać kluby sportowe, których siedziba mieści się na terenie gminy’’. Powoduje to bowiem wykluczenie z możliwości ubiegania się o dotację kluby sportowe działające na obszarze gminy, ale niemające siedziby na  jej terenie, co jest sprzeczne z art 28 u.s.

Niedopuszczalnym jest również określenie w uchwale, iż wójt gminy ,,w szczególnych uzasadnionych przypadkach przyzna dotacje z pominięciem procedury konkursowej’’, ponieważ powoduje to niedozwoloną uznaniowość w decyzji i ocenie wniosków pod kątem „szczególnie uzasadnionych przypadków”. Przy konstruowaniu treści uchwały należy unikać określeń, które dają duże pole do uznaniowości. Takim określeniem jest zwrot ,,w szczególności’’, który nie powinien byś stosowany m.in. w odniesieniu do kryteriów oceny wniosków (Uchwała Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z dnia 30 września 2020 r., sygn. 23/1005/2020), do dokumentów i informacji, od których udostępnienia uzależnione jest przyznanie dotacji (Uchwała Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie z dnia 13 maja 2020 r., sygn. KI-411/140/20), czy celów, na które mogą być wydatkowane środki pochodzące z dotacji. Przykładowo, w zdaniu ,,dotacje celowe udzielane na podstawie uchwały mogą być przeznaczone w szczególności na zadania wymienione w uchwale’’, zwrot  ,,w szczególności’’ powoduje powstanie otwartego katalogu wydatków, który umożliwia przeznaczanie dotacji na cele niewymienione w uchwale oraz doprowadza do nieuprawnionej dowolności przeznaczania dotacji przez organ wykonawczy.

Przykładem niedozwolonej dowolności działania organów j.s.t. jest określenie w uchwale rady gminy, że „w przypadku stwierdzenia wad formalnych lub innych wad wniosku, wójt gminy wzywa wnioskodawcę do ich usunięcia w terminie 7 dni”, w której zakwestionowano otwarty zwrot „lub innych wad wniosku” (Uchwała Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z dnia 24 lutego 2016 r., 4/351/2016  )

Przykładem nieprawidłowej regulacją jest również postanowienie o treści: ,,organ wykonawczy zawiera umową dotacyjną według wzoru określonego w załączniku do uchwały’’. Jak wcześniej wspomniano, zawarcie umowy i w konsekwencji kształtowanie jej treści, przy uwzględnieniu postanowień art. 221 ust. 3 u.f.p., należy  do kompetencji organu wykonawczego gminy jako organu zobowiązanego do wykonywania budżetu gminy i uchwał rady.  Organ stanowiący jest jedynie uprawniony do określenia sposobu rozliczania dotacji, a organ wykonawczy do doprecyzowania postanowień umowy.

 

Adw. Jan Łukomski

Oliwia Cieślak

 

W przypadku chęci skorzystania z naszego doradztwa przy wyborze formy opodatkowania zapraszamy do kontaktu z Kancelarią:

– e-mail: sekretariat@lukomski-niklewicz.pl

– tel. +48 604 430 051

ULGA PODATKOWA DLA SPONSORÓW SPORTU

Skala, ryczałt czy podatek liniowy? To są pytania, które powinien zadać sobie każdy sportowiec osiągający dochody z działalności sportowej. Sportowcy mogą wybrać formę opodatkowania, która będzie dla nich najkorzystniejsza. Jednakże zarówno to, która forma opodatkowania będzie korzystna, jak i możliwa do zastosowania zależy od konkretnego przypadku.

Właściwa stawka

Teoretycznie dochody ze sportu mogą podlegać opodatkowaniu 1) podatkiem dochodowym od osób fizycznych według skali podatkowej (12%/32%), 2) podatkiem liniowym (19%) albo 3) ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Dwie ostatnie formy wiążą się jednak z prowadzeniem działalności gospodarczej, a ta z kolei z obowiązkiem odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz podatkiem VAT. O tych obciążeniach także należy pamiętać przy kalkulacji najbardziej opłacalnej formy opodatkowania. Przed wyborem właściwej formy opodatkowania należy jednak ustalić, które z nich są dla sportowców w ogóle dopuszczalne.

Nagroda czy usługa? Skala, ryczałt czy podatek liniowy?

Dochody sportowców nie mają jednorodnego charakteru. Należy przyjrzeć się wszystkim wpływom i treści zawartych kontraktów z klubami sportowymi. Odrębnej kwalifikacji podlegają uzyskane przez zawodników wynagrodzenia z kontraktów sportowych lub umów sponsorskich, a innej wygrane w turniejach.

Jeżeli sportowiec decyduje się na prowadzenie działalności gospodarczej, wówczas niektóre z przykładowo wymienionych wyżej dochodów mogą stanowić dochód z tej działalności. Pozostanie wówczas podjąć decyzję, czy działalność ta powinna podlegać opodatkowaniu podatkiem liniowym w stawce 19%, czy tzw. ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Ryczałt wiąże się z możliwością wyboru jednej z niższych stawek podatku, ale ceną za jego wybór będzie brak możliwości odliczania poniesionych kosztów uzyskania przychodu. Dlatego przed podjęciem decyzji warto sprawdzić wartość ponoszonych przez podatnika kosztów. Wyższa stawka podatku wynosząca 19% może być wbrew pozorom bardziej opłacalna dla tych sportowców, którzy ponoszą znaczne wydatki związane ze swoją działalnością sportową.

Duże znaczenie może mieć również struktura dochodów sportowca. Niektóre nagrody uzyskiwane w turniejach podlegają preferencyjnemu opodatkowaniu. Będzie ono jednak niedostępne dla osób decydujących się na prowadzenie działalność gospodarczej. Dlatego ważne jest jaką część dochodów zawodnika stanowią nagrody zdobyte za udział w turnieju, a jaką część stanowią inne świadczenia, w tym w szczególności wynagrodzenie otrzymywane bezpośrednio od klubu.

Jakie ubezpieczenie zdrowotne?

Wśród licznych wypowiedzi omawiających podatkowe alternatywy, jakie mają sportowcy, nie zawsze pamięta się o innych obciążeniach. Do takich należy ubezpieczenie zdrowotne. Dla podatników osiągających dochody opodatkowane skalą podatkową składka zdrowotna wynosi 9% osiąganego dochodu i nie podlega odliczeniu od dochodu. Podatnicy opodatkowani liniowo zapłacą 4,9% od uzyskiwanego dochodu i część, wynoszącą 8.700 złotych rocznie, odliczą od dochodu. Ryczałtowcy z kolei ponoszą określoną kwotowo składkę zdrowotną, której wysokość zależy od rocznego przychodu.

Kwestia VAT

Rozważając prowadzenie działalności gospodarczej w sporcie należy rozważyć, poza problematyką podatku dochodowego i ubezpieczenia zdrowotnego, także podatek VAT. W wielu przypadkach będzie istniała możliwość skorzystania ze zwolnienia z tego podatku. Skorzystanie z takiej możliwości może być opłacalne szczególnie wówczas, gdy budżet klubu sportowego, który pragnie nas zatrudnić pochodzi w większości z dotacji otrzymanej od miasta (gminy) i klub ten nie będzie miał możliwości rozliczania podatku VAT. Należy jednak pamiętać, że zwolnienie z podatku VAT nie zawsze będzie dopuszczalne. Nie zawsze też zwolnienie z VAT musi być opłacalne – podatnik ponoszący w związku ze swoją działalnością większe wydatki, może być bardziej zainteresowany rejestracją jako czynny podatnik VAT i odliczaniem podatku VAT naliczonego. Również w tym przypadku warto dokonać stosownej kalkulacji.

Nie tylko co, ale też gdzie

Dochód uzyskany z zagranicznego kontraktu albo wygrana w turnieju odbywającym się w innym państwie nie oznaczają, że nie podlegają one opodatkowaniu w Polsce. Osoby mieszkające w Polsce podlegają opodatkowaniu polskim podatkiem dochodowym od osób fizycznych niezależnie od miejsca osiągnięcia dochodu. Często będzie tak także wówczas, gdy w innym państwie pobrano podatek dochodowy od dochodu sportowca. Nie musi to zawsze oznaczać podwójnego opodatkowania. O tym, czy ciężaru dwukrotnej zapłaty podatku można uniknąć, decydują zawarte przez Polskę umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Kontrakt sportowy

Na prowadzenie działalności gospodarczej decyduje się coraz więcej sportowców, zarówno w sportach indywidualnych (np. lekkoatleci, tenisiści), jak i w sportach zespołowych (m.in. żużel, piłka nożna, piłka siatkowa, koszykówka, piłka ręczna). Zgodnie z orzecznictwem sądów administracyjnych jest to dopuszczalne, ale tylko wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki wskazane w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych („ustawa o PIT”). Warunkiem rozpoznania przychodów sportowca, jako przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej jest wykazanie, że jego aktywność spełnia przesłanki wymienione w art. 5a pkt 6 ustawy o PIT, przy jednoczesnym braku cech wskazanych w art. 5b ust. 1 tej ustawy. W przypadku sportowców uprawiających sporty zespołowe, m.in. piłkarzy, siatkarzy, żużlowców, koszykarzy,  kluczowym aspektem chęci prowadzenia przez nich działalności gospodarczej jest kontrakt, który zawierają z klubem sportowym. Jego nieodpowiednie skonstruowanie może zakończyć się odmową zakwalifikowania przez organy skarbowe przychodów uzyskiwanych z tytułu kontraktu sportowego, jako pochodzących z działalności gospodarczej i utratą wynikających z tego korzyści. Należy zatem pamiętać, żeby kontrakt sportowy sporządzić w sposób zgodny z wytycznymi zawartymi w przepisach prawa oraz w orzecznictwie sądów administracyjnych, korzystając przy tym z pomocy profesjonalnego doradcy.

Jedna recepta?

Nie istnieje uniwersalna odpowiedź na pytanie, jaką formę opodatkowania powinien wybrać sportowiec. W zależności od sytuacji (w tym wysokości uzyskiwanych przychodów, wysokości ponoszonych kosztów, łączenia zawodowego uprawiania sportu z innymi rodzajami działalności) w pewnych przypadkach najbardziej opłacalne może okazać się opodatkowanie wg skali podatkowej, w innych opodatkowanie sportowca podatkiem liniowym, a w jeszcze innej sytuacji wybór podatku ryczałtowego. Czasami możliwe i opłacalne będzie zarejestrowanie się jako czynny podatnik VAT, a w innych sytuacjach zwolnienie z VAT.

Najbardziej opłacalną formę opodatkowania należy wybrać po wykonaniu dokładnej kalkulacji i porównaniu obciążeń w różnych wariantach, uwzględniając wszystkie należności publicznoprawne. Ten wysiłek warto jednak podjąć, aby mieć pewność nie tylko co do opłacalności, ale i prawidłowości formy opodatkowania. W tym celu najlepiej skontaktować się z podmiotem, który może nam pomóc w dokonaniu takich kalkulacji, czyli z kancelarią prawną, doradcą podatkowym lub biurem rachunkowym.

Na końcu należy zauważyć, że organy skarbowe mogą kwestionować zarówno samą możliwość świadczenia przez sportowca usług w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, jak i wybór formy opodatkowania (w szczególności wybór stawki podatku ryczałtowego). Najlepiej zatem ryzyko takie ograniczyć poprzez wystąpienie do organów skarbowych o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej, w czym również pomóc może któryś ze specjalistycznych podmiotów doradczych wskazanych powyżej.

 

W przypadku chęci skorzystania z naszego doradztwa przy wyborze formy opodatkowania zapraszamy do kontaktu z Kancelarią:

– e-mail: sekretariat@lukomski-niklewicz.pl

– tel. +48 509 428 522 lub +48 604 430 051

 

Adw. Jędrzej Niklewicz

Adw. Jan Łukomski