Od 1 stycznia 2021 roku zaczną obowiązywać nowe zasady dotyczące transferów do Anglii piłkarzy z krajów Unii Europejskiej. Zmiany te są oczywiście konsekwencją nadchodzącego Brexitu. Część z nich dotyczy wszystkich angielskich klubów, a niektóre wyłącznie klubów Premier League. Należy wskazać, że Football Association (FA) w nowych regulacjach w wyraźny sposób wyróżnia dwie kategorie zawodników. W rozumieniu nowych przepisów przez „Zawodnika” rozumie się jakiegokolwiek gracza, który nie jest obywatelem Zjednoczonego Królestwa lub Irlandii i nie nabył prawa stałego pobytu w Zjednoczonym Królestwie. Natomiast druga kategoria to „Zawodnik Młodzieżowy” (Youth Player), którym jest każdy zawodnik, który w dniu złożenia wniosku o pozwolenie na grę w Anglii nie ukończył 21. roku życia.
Oto najważniejsze z nich:
1) każdy piłkarz będący obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej będzie musiał uzyskać pozwolenie od FA na zawarcie kontraktu z angielskim klubem, na takich samych zasadach jak dotychczas zawodnicy spoza UE;
2) uzyskanie zezwolenia może nastąpić automatycznie, gdy zawodnik ma odpowiednią liczbę występów w reprezentacji seniorskiej lub młodzieżowej swojego kraju w ostatnich 12 lub 24 miesiącach poprzedzających złożenie wniosku (okres referencyjny 12 miesięcy stosuje się do Zawodników Młodzieżowych, natomiast okres referencyjny 24 miesięcy do Zawodników, którzy ukończyli już 21 lat). Wymagany od zawodnika % występów w reprezentacji kwalifikujący do automatycznego uzyskania pozwolenia zależy od jej uśrednionej pozycji w rankingu FIFA. Przykładowo, automatyczne pozwolenie uzyska zawodnik, który wystąpił w 30-39% możliwych meczów swojej reprezentacji w okresie poprzednich 24 miesięcy, jeżeli reprezentacja ta zajmuje miejsce 1-10 w rankingu FIFA, a nie uzyska go zawodnik, który wystąpił w 60-69% meczów w reprezentacji zajmującej miejsce 31-50 w rankingu FIFA. Co istotne, pod uwagę bierze się wyłącznie mecze „o punkty” (competitive matches). Mecze towarzyskie brane są pod uwagę tylko wówczas, gdy mniej niż 30% wszystkich meczów rozegranych przez daną reprezentację w okresie referencyjnym stanowią mecze o punkty.
Jeżeli zawodnik nie uzyska automatycznego pozwolenia na grę, wówczas jego przyszły klub powinien złożyć wniosek o jego wydanie, którego przyjęcie zależy od liczby zdobytych przez zawodnika punktów (minimum 15 pkt.), które przyznawane są według poniższych kryteriów sprawdzanych na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy (points based system):
– występy zawodnika w reprezentacjach seniorskich lub młodzieżowych, we właściwym okresie (dla zawodników powyżej 21. roku życia są to 24 miesiące poprzedzające złożenie wniosku), gdzie liczba punktów zależy od % możliwych występów zawodnika oraz miejsca danego kraju w rankingu FIFA,
– % możliwych minut rozegranych przez zawodnika w jego dotychczasowym klubie w rozgrywkach krajowych – liczba punktów zależy od liczby rozegranych w danych rozgrywkach meczów oraz klasyfikacji ligi, w której klub występuje (przykładowo, rosyjska Premier Liga to kategoria 3, a Polska Ekstraklasa to kategoria 5),
– % możliwych minut rozegranych przez zawodnika w jego dotychczasowym klubie w rozgrywkach kontynentalnych – liczba punktów zależy od liczby rozegranych w danych rozgrywkach meczów oraz od klasyfikacji rozgrywek międzynarodowych, w których grał klub (np. Liga Mistrzów to kategoria 1, a Liga Europy to kategoria 2). Należy również podkreślić, iż zgodnie z wprowadzonymi regulacjami minuty rozegrane przez zawodnika w kwalifikacjach do europejskich pucharów nie są wliczane do minut rozegranych w ramach danego turnieju,
– pozycja poprzedniego klubu w krajowych rozgrywkach ligowych na koniec ostatniego pełnego sezonu – liczba punktów zależy od osiągnięć klubu w rozgrywkach (np. zdobycie mistrzostwa, bezpośredni awans do fazy grupowej określonych rozgrywek kontynentalnych, awans do fazy kwalifikacyjnej danych rozgrywek kontynentalnych, awans do wyższej ligi itp.), a także od klasyfikacji danej ligi,
– pozycja poprzedniego klubu w rozgrywkach kontynentalnych na koniec ostatniego pełnego sezonu – liczba punktów zależy od osiągnięć klubu w rozgrywkach (np. faza grupowa, 1/16, finał turnieju itd.) oraz od klasyfikacji danego turnieju (np. udział w LM UEFA będzie wyżej punktowany, niż udział w rozgrywkach LE UEFA),
– „jakość” ligi poprzedniego klubu zawodnika (przykładowo wyżej punktowany będzie fakt występowania w klubie z tureckiej Super Ligi, niż argentyńskiej Primera Division).
Jeżeli zawodnik młodzieżowy nie uzyska wymaganej liczby punktów na podstawie ww. kryteriów wspólnych dla wszystkich zawodników, wówczas możliwe jest uzyskanie przez niego punktów w ramach kryteriów przeznaczonych dla młodzieżowców (np. liczba minut rozegranych w poprzednim klubie w klubowych rozgrywkach kontynentalnych, liczba minut rozegranych w młodzieżowych rozgrywkach reprezentacyjnych, klasyfikacja ligi, w której zawodnik zadebiutował w seniorskich rozgrywkach itp.).
3) zawodnicy, którzy otrzymają wymaganą liczbę punktów (15 pkt.) będą otrzymywać zezwolenie, natomiast ci, którym niewiele do tego zabraknie (10-14 pkt.) będą mogli uzyskać specjalną zgodę od rady ds. wyjątków (Exceptions Panel), na podstawie wniosku złożonego przez klub. Co istotne, zgodnie z brzmieniem nowego regulaminu ww. rada nie będzie funkcjonował po zamknięciu zimowego okna transferowego 2021;
4) kluby z Premier League będą mogły podpisać kontrakty z maksymalnie trzema zagranicznymi graczami U-21 w styczniowym oknie transferowym i następnie z maksymalnie sześcioma w kolejnych sezonach;
5) angielskie kluby nie będą mogły podpisywać kontraktów z zawodnikami U-18 z krajów Unii Europejskiej.
Ta ostatnia zmiana jest prostą konsekwencją opuszczenia Unii Europejskiej przez Wielką Brytanię i braku dalszego stosowania wobec niej art. 19 ust. 2 lit. b) Regulaminu FIFA dot. Statusu i Transferów Zawodników (FIFA RSTP).
Wprowadzone zmiany mogą wstrząsnąć rynkiem transferowym w Anglii i całej Europie. Według hiszpańskiego prawnika specjalizującego się w prawie sportowym, dr. Borja Garcii, ok. 350 zawodników z krajów Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego występujących obecnie w 92 angielskich zawodowych klubach nie podołałoby kryteriom umożliwiającym uzyskanie pozwolenia na grę w Anglii. Angielska FA szuka w całej sytuacji pozytywów i liczy na zwiększone szanse na rozwój dla młodych angielskich piłkarzy. Sytuacja może również dotknąć polskie kluby i zawodników. W ostatnich paru latach można było zauważyć zwiększone zainteresowanie zawodnikami z Polski. W letnim oknie transferowym kontrakty podpisali tam m.in. Jakub Moder, Michał Karbownik, Kamil Jóźwiak oraz Przemysław Płacheta. Ich transfery oznaczały znaczne przychody dla ich polskich klubów, które zapewne liczyły na trend wzrostowy w tym zakresie (angielskie kluby z reguły dysponują większymi środkami finansowymi od klubów z kontynentu, co oznacza wyższe kwoty transferowe oraz większą pewność wywiązywania się przez nie z zawartych umów).
Należy zauważyć, że wiele transferów z przeszłości bardzo znanych dzisiaj zawodników, a wówczas nastolatków, jak np. Cesca Fabregasa do Arsenalu, Gerarda Pique do Manchesteru United czy Wojciecha Szczęsnego oraz Krystiana Bielika do Arsenalu, dzisiaj nie mogłoby zostać przeprowadzonych właśnie ze względu na ich zbyt młody wiek. Wprowadzone zmiany spowodują, że polscy piłkarze pomiędzy 16. a 18. rokiem życia nie będą mogli liczyć na podpisanie kontraktu w Anglii. Zdolni polscy juniorzy, którzy chcieliby kontynuować swoje szkolenie za granicą będą musieli skierować się do innych krajów.
Natomiast zawodnicy w wieku 18-21 lat będą musieli ostrożnie planować karierę, gdyż dla zagranicznych zawodników w ich wieku będą w klubie z Premier League jedynie trzy (w styczniu 2021 roku), a potem sześć miejsc.
Zablokowane mogą zostać również transfery polskich zawodników, którym wprawdzie uda się zainteresować swoimi umiejętnościami angielskie kluby, ale ich dorobek reprezentacyjny lub klubowy będzie zbyt skromny, żeby uzyskać wymaganą liczbę punktów do uzyskania zgody FA na zawarcie z nimi kontraktu.
To właśnie występy w reprezentacji krajowej powinny stać się główną przepustką dla zawodników do gry w Anglii. FA określa kryterium automatycznej kwalifikacji jako procent występów danego zawodnika we wszystkich seniorskich rozgrywkach reprezentacyjnych w 24 miesiącach poprzedzających złożenie wniosku o pozwolenie na pracę. Nie jest przy tym istotny wymiar czasu gry zawodnika. Mecz uznaje się za „zaliczony” niezależnie od tego czy zawodnik rozegra w nim jedną minutę czy kilkadziesiąt minut. Co do zasady mecz kadry powinien być jednak meczem o punkty. Do ogólnej liczby meczów danej reprezentacji zalicza się mecze towarzyskie jedynie w sytuacji, gdyby mecze o punkty stanowiły mniej niż 30% ogólnej liczby zawodów. Próg procentowy występów, który należy osiągnąć zależy też od miejsca danej reprezentacji w rankingu FIFA. Przykładowo, w 2019 i 2020 roku Reprezentacja Polski w piłce nożnej rozegrała 16 meczów o punkty i zajmuje 19. miejsce w rankingu FIFA. Zgodnie z nowymi regulacjami FA, zawodnik grający w kadrze pozycjonującej się na miejscach 11-20 powinien zagrać w przynajmniej 40% meczów, żeby uzyskać automatyczną kwalifikację. Tym samym, opierając się na powyższym przykładzie Reprezentacji Polski, kwalifikację taką uzyska zawodnik, który wystąpił w więcej niż 6 meczach Reprezentacji Polski w latach 2019 i 2020. Oczywiście muszą być to mecze „punktowane”, tak jak np. Mistrzostwa Świata FIFA lub Eliminacje Mistrzostw Europy, czy Liga Narodów UEFA.
W przypadku zawodników młodzieżowych brany jest pod uwagę krótszy okres 12 miesięcy=. Zatem wymagana proporcja 40% występów, wybrana na przykładzie Reprezentacji Polski, w przypadku młodzieżowców pozwala na rozegranie jeszcze mniejszej ilości meczów koniecznych do uzyskania automatycznego zezwolenia na grę w Anglii. Co więcej, w przypadku zawodnika poniżej 21 roku życia przyznawane mu są również punkty za debiut w seniorskiej drużynie swojego klubu, a także występy w międzynarodowych rozgrywkach klubowych i reprezentacyjnych.
Nowe regulacje FA nie zablokują transferów polskich zawodników, ale mogą przyczynić się do ich ograniczenia, szczególnie w przypadku transferów bezpośrednio z polskiej ligi. W praktyce transfery będą dotyczyć wyłącznie graczy, którzy są reprezentantami Polski, gdyż np. 30-39% występów w reprezentacji w danym okresie referencyjnym może wprawdzie nie zapewnić automatycznego uzyskania pozwolenia, to jednak powinno przynieść zawodnikowi bardzo znaczącą liczbę punktów, która kwalifikację ułatwi. Mylne może okazać się liczenie na uzyskanie wymaganych 15 punktów samymi występami w Ekstraklasie, nawet przy zajęciu wysokiego miejsca w rozgrywkach ligowych, a także z występami w fazie grupowej europejskich rozgrywek. Przykładowo, wydaje się, że Przemysław Płacheta miałby bardzo małe szanse na uzyskanie pozwolenia, gdyby nowy system punktowy obowiązywał w momencie jego transferu do Norwich City. Z kolei jeśli chodzi o młodych zawodników (tj. do momentu ukończenia 21. roku życia, gdyż kategoria wiekowa U18 ma całkowicie zablokowaną możliwość gry w Anglii) to dodatkowym problemem, poza kryterium punktowym, może okazać się ograniczenie liczby cudzoziemców U21 w kadrach zespołów Premier League i konieczność rywalizowania o miejsce z najbardziej utalentowanymi zawodnikami z różnych zakątków świata.
Jak będzie wyglądał system punktowy w przyszłości dopiero się okaże. FA już zapowiedziało, że aktualnie wprowadzane reguły będą weryfikowane i odpowiednio modyfikowane przed letnim oknem transferowym 2021.
Autor:
adw. Jan Łukomski
Hubert Olszak
Przeczytaj też
PRAWNE ASPEKTY OCHRONY INTERESÓW KLUBU SPORTOWEGO W UMOWIE SPONSORSKIEJ, CZĘŚĆ II