W miniony weekend odbył się IEM Katowice 2020, czyli pierwszy turniej ESL rozegrany przy pustych trybunach. I nie było to wcale związane z małym zainteresowaniem imprezą – wręcz przeciwnie, w wydarzeniu miało wziąć udział ponad 170 tysięcy osób z całego świata. Wszyscy chętni do obejrzenia zmagań w CS:GO musieli finalnie zadowolić się oglądaniem rozgrywek w katowickich barach i pubach.
Powodem takiego toku wydarzeń była decyzja wojewody śląskiego, Pana Jarosława Wieczorka, z dnia 27 lutego 2020 roku, w której zakazał on udziału publiczności w imprezie odbywającej się w katowickim „Spodku”. Decyzję tą uzasadnił pismem otrzymanym od prezydenta Katowic, rekomendacją Głównego Inspektora Sanitarnego oraz zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w przedmiocie zagrożenia koronawirusem.
Decyzja ta niewątpliwie stanowiła ogromny cios zarówno dla organizatorów, którzy zobowiązali się zwrócić wszystkim kibicom koszty biletów, jak i dziesiątków wystawców, którzy poczynili znaczące inwestycje na poczet organizacji stoisk oraz ich zatowarowania. Stratni są oczywiście także przyjezdni kibice, dla których cena biletu była tylko jednym z poniesionych kosztów, obok kosztów transportu i zakwaterowania.
Jak to zwykle bywa w takich sytuacjach, pojawiła się chęć szukania winnych i otrzymania rekompensaty tytułem poniesionych szkód. W Sieci pojawiło się także wiele wypowiedzi przedstawicieli różnych kancelarii prawnych rysujących perspektywy pozwów o odszkodowanie od Skarbu Państwa, w związku z (w różnych wersach) bezpodstawną, wadliwą prawnie lub zbyt późną decyzją wojewody. Szczególnie ten ostatni argument był często podnoszony, gdyż – jak twierdziły osoby stawiające te tezy – wojewoda podjął decyzję stanowczo za późno, tj. nieco ponad 12 godzin przed otwarciem bram „Spodka”.
W celu ustalenia ewentualnej odpowiedzialności Skarbu Państwa w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na regulacje Kodeksu cywilnego, w szczególności przepis art. 4171 § 2 k.c. Przepis ten bowiem dotyczy odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkody będące wynikiem wydania decyzji administracyjnej (niektórzy autorzy wskazywali na postawę prawną ewentualnych roszczeń w kontekście IEM Katowice 2020 także bardziej ogólny art. 417 k.c., ale w naszej ocenie zastosowanie powinien mieć właśnie ten przepis szczególny).
Stanowi on bowiem, że:
Powyższa regulacja oznacza, że by możliwe było przypisanie Skarbowi Państwa odpowiedzialność odszkodowawczej, najpierw konieczne byłoby odwołanie się od decyzji wojewody do ministra spraw wewnętrznych, a następnie zaskarżenie decyzji do wojewódzkiego sądu administracyjnego i uzyskanie tam wyroku stwierdzającego niezgodność decyzji z prawem. Jednakże, ESL – czyli jedyny podmiot uprawniony do wniesienia odwołania od decyzji wojewody – zapowiedział już, że takiego odwołania wnosić nie będzie. Dlatego droga do dochodzenia odpowiedzialności odszkodowawczej od Skarbu Państwa zostanie formalnie zamknięta.
Niezależnie od tego, nawet jeżeli organizator podjąłby wszelkie kroki w kierunku doprowadzenia do uzyskania wyroku stwierdzającego o niezgodności decyzji wojewody śląskiego z prawem, to nie wydaje się by uzasadnione było stwierdzenie, że decyzja wojewody była w istocie sprzeczna z prawem.
Podstawą wydanej przez wojewodę decyzji jest bowiem przepis art. 34 ustawy o Bezpieczeństwie imprez masowych:
W komentarzu do tego przepisu dr Mateusz Dróżdż, specjalista w zakresie przepisów o bezpieczeństwie imprez masowych, wskazał, iż przepis ten został uchwalony w celu wprowadzenia regulacji umożliwiających zakazania przeprowadzenia imprez masowych w przypadkach nadzwyczajnie skrajnych, w tym właśnie epidemii mogących zagrozić nie tylko bezpieczeństwu uczestników imprez masowych, ale także innych osób (M. Dróżdż, Ustawa o bezpieczeństwie imprez masowych. Komentarz. Wyd. 2, Warszawa 2020).
Naczelny Sąd Administracyjny wskazał w wyroku z dnia 27 lipca 2012 roku (sygn. akt I OSK 691/12 ), że do przesłanek wydania decyzji o zakazie przeprowadzenia imprezy masowej z udziałem publiczności należy negatywna ocena stanu bezpieczeństwa i porządku publicznego w związku z planowaną imprezą masową. Pojęcia te są wysoce nieprecyzyjne i w istocie wymagają od organu podejmującego decyzję dokonanie własnych ustaleń, w oparciu o informacje pochodzących od organów powołanych do ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego.
W przypadku IEM Katowice 2020 wojewoda śląski dysponował licznymi sygnałami o zagrożeniach związanych z przyjazdem wielu uczestników imprezy z całego świata w okresie rozprzestrzeniającej się epidemii koronawirusa, w tym również rekomendacjami Głównego Inspektora Sanitarnego. Należy zatem uznać, że wojewoda miał uzasadnione podstawy do wydania negatywnej oceny w zakresie bezpieczeństwa uczestników imprezy masowej, jaką bez wątpienia było IEM Katowice 2020. W tej sytuacji decyzja przez niego wydana powinna zostać oceniona jako zgodna z prawem. Przepisy stanowiące podstawę do jej wydania nie zawierają wytycznych lub ograniczeń czasowych.
Warte podkreślenia jest także to, że od ubiegłego tygodnia pojawiają się nasilone informacje o pierwszych osobach objętych kwarantanną w związku z ryzykiem koronawirusa (w tym właśnie w Katowicach), a w dniu publikacji niniejszego artykułu minister zdrowia potwierdził pierwszy przypadek tej choroby w Polsce. O ile wojewoda nie mógł przewidzieć tak drastycznego pogorszenia sytuacji w kraju, to niewątpliwie z perspektywy minionych dni należałoby uznać jego decyzję za trafną.
Podsumowując, w zaistniałym stanie prawnym i faktycznym nie można uznać za uzasadnione wysuwanie roszczeń o odszkodowanie wobec Skarbu Państwa, w związku z zakazem przeprowadzenia IEM Katowice 2020 z udziałem publiczności. Nie ma bowiem większych wątpliwości, że decyzja wojewody nie była niezgodna z prawem, a ponadto droga sądowa do dochodzenia roszczeń na podstawie art. 4171 § 2 Kodeksu cywilnego została zamknięta w wyniku braku wniesienia odwołania od decyzji przez uprawniony do tego podmiot.
Autorzy:
adw. Jan Łukomski
Stanisław Stokłosa
zdjęcie w nagłówku – ESL