Na jakie świadczenia mogą liczyć artyści w dobie epidemii koronawirusa?

9 kwietnia, 2020 Autor Prawa własności intelektualnej, prawo sztuki 0 thoughts on “Na jakie świadczenia mogą liczyć artyści w dobie epidemii koronawirusa?”

W dobie epidemii koronawirusa rząd podejmuje rozwiązania by wspomóc pracodawców i pracowników w tej trudnej sytuacji. W ramach programu tarczy antykryzysowej przygotowano również rozwiązania przeznaczone dla artystów i podmiotów zajmujących się szeroko pojętą kulturą. Niniejszy artykuł wyjaśni, czy podmioty zajmujące się działalnością artystyczną i kulturalną mogą liczyć na świadczenia ze strony państwa, a jeśli tak, to na jakie.

Tarcza antykryzysowa dla kultury

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego nazwało swoje działania tarczą antykryzysową dla kultury. Podstawę prawną dla obecnie wprowadzanych przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego rozwiązań, stanowi art. 15m znowelizowanej ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw. Dzięki temu przepisowi Ministerstwo może ustanawiać w rozporządzeniach programy pomocowe i w ten sposób zabezpieczać interesy polskich artystów i podmiotów zajmujących się działalnością kulturalną.

Pierwszy z programów zaproponowanych przez Ministerstwo to „Kultura w sieci”, który ma na celu wspomóc artystów w rozpowszechnianiu ich twórczości w Internecie. Ministerstwo zamierza także zmienić ustawę o kinematografii, dopuszczając premiery filmowe na platformach VOD i w Internecie (np. w przypadku dzieł, których warunki dofinansowania wymagały premiery kinowej) , a także wydłużenie promes Państwowego Instytutu Sztuki Filmowej dla produkcji filmowych. W tym wypadku wydaje się, że branża filmowa wyprzedziła swoimi działaniami regulacje prawne – niemalże dwa tygodnie temu Jan Komasa przeniósł premierę filmu „Sala Samobójców. Hejter” z kin na platformę VOD. Ponadto, planowane są dodatkowe działania obejmujące rekompensatę strat finansowych dla kultury w związku z epidemią.

Komu przysługuje wsparcie finansowe?

Wsparcie finansowe proponowane przez Ministerstwo przysługuje osobom fizycznym, prawnym, a także jednostkom organizacyjnym nie posiadającym osobowości prawnej, które ze względu na epidemię i wprowadzone zakazy i nakazy, nie mogą kontynuować swojej działalności artystycznej. Także te podmioty, których działalność twórcza lub artystyczna, ze względu na stan epidemii została przeniesiona do sieci, tj. zmieniła się forma upowszechniania ich twórczości, będą mogły otrzymać wsparcie finansowe.

Wymienione wyżej kategorie podmiotów muszą także być objęte mecenatem państwa. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, mecenatem państwa objęte są podmioty wykonujące m.in. działania z zakresu: podtrzymywania i rozpowszechniania tradycji narodowej i państwowej, upowszechniania i promocji twórczości artystycznej, upowszechniania i promocji czytelnictwa, upowszechniania tradycji regionalnych i kultury ludowej, a także edukacja kulturalna społeczeństwa.

Jaki program wsparcia wybrać?

Udzielenie wsparcia finansowego będzie następować w ramach konkretnych programów, które będą ogłaszane w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub wyznaczonej przez niego państwowej instytucji kultury. Pierwszym z opracowanych programów jest program „Kultura w sieci”. Celem programu jest wsparcie lokalnych instytucji kultury, organizacji pozarządowych i innych podmiotów działających w sektorze kultury, w taki sposób by złagodzić negatywne skutki ograniczenia ich działalności. Jak wskazuje sama nazwa programu, działania kulturowe mają przenieść się do sieci i w ten sposób zmienić swoją formę rozpowszechniania. Ze środków programu mogą zostać sfinansowane m.in.: projekty z zakresu edukacji kulturalnej odbywające się online, tj. webinaria, kursy e-learningowe, wydarzenia kulturowe udostępniane w sieci – wirtualne spacery, oprowadzanie po miejscach kultury, udostępnianie cyfrowych zasobów muzealnych, czy nawet tworzenie aplikacji mobilnych i stron internetowych. Zainteresowani mogą składać wnioski o otrzymanie świadczeń w ramach tego programu do dnia 20 kwietnia 2020 roku.

Jakie warunki należy spełnić?

Wsparcie finansowe proponowane przez Ministerstwo co do zasady adresowane jest do  podmiotów zajmujących się działalnością twórczą i kulturową, które muszą także spełnić dodatkowe wymagania:

  • prowadzić działania artystyczne wskazane w składanym wniosku o udzielenie wsparcia finansowego, które są zgodne z zakresem działań i celami przeznaczenia wsparcia finansowego. Zakres działań oraz cel wsparcia finansowego będą każdorazowo ogłaszane i określane w danym programie wsparcia (aktualnie jedynym ogłoszonym programem jest „Kultura w Sieci”);
  • zadbać by efekty działań zrealizowanych ze środków udzielonych w ramach wsparcia finansowego były bezpłatnie i powszechnie dostępne, zarówno w trakcie realizacji samych działań artystycznych, jak i po ich zakończeniu.

Należy mieć na uwadze, iż wyżej wskazane warunki wyznaczają jedynie ogólną zasadę. Kryteria wyznaczające krąg podmiotów uprawnionych do skorzystania z danego programu mogą się zmieniać i być zróżnicowane w zależności od wybranego programu.

Kto przyznaje wsparcie finansowe?

Decyzję w zakresie przyznania środków finansowych podejmuje Minister właściwy do Spraw Kultury i Ochrony Dziedzictwa Narodowego lub wyznaczona przez niego państwowa instytucja kultury, na wniosek wnioskodawcy (podmiotu ubiegającego się o dofinansowanie).

Forma wsparcia finansowego

W przypadku, gdy podmiotem wnioskującym jest osoba fizyczna, wsparcie finansowe zostaje udzielone w formie stypendium. Natomiast, gdy wniosek zostanie złożony przez osobę prawną albo jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, wówczas wsparcie finansowe zostanie udzielone w formie dotacji celowej.

Wysokość świadczenia

Wysokość pomocy finansowej zależy od formy przyznanego świadczenia, tj. od tego czy wnioskodawca ma otrzymać stypendium czy dotację.

W przypadku otrzymania stypendium maksymalna wysokość wsparcia finansowego nie może przekroczyć miesięcznie trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za rok poprzedni, ogłaszanego przez Prezesa GUS. Wobec powyższego maksymalna kwota stypendium wynosi 14.754,51 zł.

Kwota stypendium będzie zróżnicowana w zależności od programu. Wynika to z faktu, iż do każdego programu tworzony jest odmienny regulamin. Przykładowo, w przypadku programu „Kultura w sieci” wysokość stypendium wynosi 3 000,00 zł brutto miesięcznie (tj. 2490,00 zł netto).

Jeśli chodzi o dotacje celowe, wysokość pomocy finansowej nie może przekroczyć 100% wydatków na zmianę formy upowszechniania działalności twórczej i artystycznej wnioskodawcy. Ministerstwo nie wskazało jasno jakiego rodzaju są to wydatki, jednakże możemy sobie wyobrazić, iż w przypadku przeniesienia występów teatralnych do sieci, wydatki będą obejmować utworzenie odpowiedniej strony internetowej, platformowy streamingowej i zareklamowanie działalności teatru. Wsparciem finansowym objęte są tylko wydatki bieżące, co oznacza, że podmiot prowadzący działalność artystyczną nie może otrzymanych świadczeń wykorzystać na pokrycie wydatków inwestycyjnych. Przykładowo w przypadku prowadzenia pracowni graficznej wydatkiem inwestycyjnym może być zakup nowej wyspecjalizowanej drukarki.

Procedura wnioskowania o wsparcie finansowe

W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz w terminie 12 miesięcy po jego ogłoszeniu możemy się spodziewać, iż Ministerstwo będzie ogłaszać na podstawie ustalonych programów nabory wniosków o udzielenie wsparcia finansowego. Bardzo ważne jest by zainteresowane świadczeniami podmioty monitowały stronę Ministerstwa, na której na bieżąco będą uzupełniane informacje o wdrażanych programach pomocowych.

Każde ogłoszenie o naborze wniosków będzie zawierać informację o:

– prognozowanym limicie wydatków przeznaczonych na wsparcie finansowe danego programu,

– celach i rodzajach działań objętych wsparciem finansowym,

– podmiotach, które uprawnione są do złożenia wniosku,

– podmiocie przyjmującym wnioski,

– terminie, miejscu i sposobie składania wniosku,

– kryteriach wyboru wniosków.

Wniosek

Najważniejszym krokiem jest złożenie odpowiedniego wniosku. Przyjmuje on różną formę, w zależności od tego czy podmiot wnioskuje o udzielenie wsparcia finansowego w formie stypendium czy też w formie dotacji celowej. Co do zasady wnioski składane są w formie elektronicznej poprzez specjalny portal EBOI Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wnioskodawca przed wypełnieniem formularza musi założyć odpowiednie konto użytkownika, dzięki czemu będzie mógł na bieżąco monitować stan złożonego wniosku.

Zgodnie z §8 Rozporządzenia z dnia 2 kwietnia 2020 r. wniosek o udzielenie wsparcia finansowego w formie stypendium musi zawierać:

  • imię i nazwisko, numer PESEL, adres, numer telefonu lub adres poczty elektronicznejwnioskodawcy;
  • nazwę, rodzaj i opisdziałań;
  • wskazanieprogramu;
  • harmonogram realizacjidziałań.

Do wniosku należy dołączyć także dodatkowe dokumenty, przewidziane w ramach danego programu, które potwierdzają spełnienie wymagań.

Wniosek o udzielenie wsparcia finansowego w formie dotacji celowej musi zawierać:

  • nazwę, siedzibę i adreswnioskodawcy;
  • imię, nazwisko, adres korespondencyjny,  numer  telefonu lub adres poczty elektronicznej osób zaangażowanych w realizację zadania ze stronywnioskodawcy;
  • nazwę, rodzaj i opis działań, w tym, gdy jest to konieczne, imię, nazwisko, kwalifikacje i doświadczenie z zakresu, którego dotyczy działanie osób uczestniczących w realizacjizadania;
  • wskazanieprogramu;
  • wysokość wnioskowanej dotacji celowej;
  • harmonogram realizacjidziałania;
  • oświadczenia wnioskodawcy o posiadaniu zasobów rzeczowych lub kadrowych oraz spełnieniu wymagań zapewniających prawidłowe wykonaniedziałania;
  • preliminarz całkowitych kosztówdziałania;
  • inne źródła finansowaniadziałania.

Podobnie jak w przypadku wniosku o udzielenie stypendium, również w tym wypadku należy dołączyć dodatkowe dokumenty. Załączniki mają potwierdzić posiadanie przez wnioskodawcę zasobów rzeczowych lub kadrowych, spełnienie wymagań oraz dokument wskazujący formalny status i sposób reprezentacji wnioskodawcy (np. odpis z KRS).

Za przykład może posłużyć nam dostępny już w Internecie wniosek o przyznanie stypendium w ramach programu „Kultura w sieci”. Wypełniając elektroniczny formularz należy wpisać wszelkie dane identyfikujące wnioskodawcę, wskazać przez jaki czas wnioskodawca chciałby otrzymywać stypendium, zamieścić informacje na temat przedmiotu stypendium – nazwę projektu, opis, szczegółowe wyjaśnienie w jaki sposób projekt będzie upowszechniany w Internecie, przewidywane rezultaty zmiany formy upowszechniania, harmonogram poszczególnych działań, ewentualne nawiązanie współpracy z inną jednostką kulturową w ramach projektu, wykaz planowanych odbiorców projektu, a także stan przygotowań do realizacji i upowszechniania projektu w Internecie. Co ważne, dofinansowaniem w ramach programu stypendialnego „Kultura w sieci” mogą zostać objęte jedynie te projekty, które nie są finansowane z innych źródeł publicznych albo, wobec których nie będą podejmowane starania w celu uzyskania innego publicznego źródła finansowania.

Raz jeszcze należy podkreślić, iż treść wniosku oraz szczegółowe warunki dofinansowania mogą zostać różnie określone w zależności od tego, który program wybierze wnioskodawca.

W jakim terminie wniosek zostanie rozpatrzony?

Zgodnie z §9 Rozporządzenia, wniosek powinien być rozpatrzony w terminie nie dłuższym niż 2 miesiące od dnia zamknięcia naboru wniosków wskazanego w ogłoszeniu. Przykładowo w przypadku składania wniosku w ramach programu „Kultura w sieci” decyzja Ministra o przyznaniu stypendium zapada w terminie 45 dni od dnia zakończenia naboru do programu stypendialnego

Odwołanie

Rozporządzenie wydane przez Ministra nie wskazuje w żaden sposób możliwości odwołania się od decyzji o braku przyznania wsparcia finansowego. Zagadnienie to najprawdopodobniej będzie indywidualnie ustalane w regulaminie każdego z programów. Jak wynika z regulaminu programu „Kultura w sieci”, odwołanie jest możliwe i powinno przyjąć postać pisemnego podania o ponowne rozpatrzenie wraz z uzasadnieniem. Pismo składane jest organowi w terminie 7 dni od daty doręczenia decyzji o nieprzydzieleniu wsparcia finansowego.

Co dalej?

Przed przekazaniem środków finansowych, instytucja lub podmiot upoważniony albo sam Minister Kultury Dziedzictwa Narodowego, zawierają z wnioskodawcą odpowiednia umowę stypendialną albo umowę o udzielenie dotacji celowej.

Zawarta umowa będzie określać m.in. wysokość udzielonego stypendium bądź dotacji celowej, termin wypłaty świadczenia, obowiązki stypendysty lub szczegółowy opis zadania oraz cel, na których realizację dotacja została udzielona, także termin wykonania umowy. Umowa dotycząca zarówno stypendium, jak i dotacji celowej będzie zawierała także tryb kontroli wykonania umowy przez organ nadzoru. Bardzo ważne jest zatem z punktu widzenia wnioskodawcy, by umowa została wykonana w terminie i zgodnie z wskazanymi w niej warunkami.

Wzór umowy stypendialnej w ramach programu „Kultura w sieci”

W przypadku stwierdzenia niewykonania obowiązków określonych w umowie stypendialnej, umowa może zostać rozwiązana, a wnioskodawca zobowiązany do zwrotu określonej kwoty stypendium. Podobnie będzie w przypadku stwierdzenia wykorzystania dotacji celowej niezgodnie z jej przeznaczeniem, pobrania jej nienależnie lub w nadmiernej wysokości. Zastosowanie wówczas znajdą przepisy o finansach publicznych w zakresie dotyczącym dotacji udzielanych z budżetu państwa. Konsekwencją wykorzystania dotacji niezgodnie z przeznaczeniem może być obowiązek jej zwrotu (w całości lub w części).

Wzór umowy stypendialnej w ramach programu „Kultura w sieci”

Przedstawiciele świata kultury mogą ubiegać się również o świadczenia na zasadach ogólnych.

Rozporządzenie z dnia 2 kwietnia 2020 r. zasadniczo nie wyłącza z możliwości uzyskania stypendium/dotacji przez przedsiębiorców korzystających z innych rodzajów świadczeń pomocowych, chyba że:

– na dzień 31 grudnia 2019 r. spełniali oni kryteria przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji w rozumieniu art. 2 pkt 18 rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r.

lub

– wartość uzyskanego przez nich wsparcia finansowego nie przekracza, łącznie z inną pomocą udzielaną zgodnie z Sekcją 3.1 Tymczasowych ram środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19 (C(2020) 1863 final) kwoty 800.000 euro na przedsiębiorstwo.

Należy mieć jednak cały czas na względzie, iż regulamin konkretnego programu może wprowadzić dodatkowe obostrzenia w tym zakresie.

Każdy wnioskodawca musi być świadomy różnicy między standardowym świadczeniem udzielanym przedsiębiorcom przez władze publiczne (np. przestojowe wypłacane przez ZUS) a wsparciem finansowym z tytułu umowy o stypendium lub dotację celową w ramach wsparcia dla osób oraz instytucji kultury. Umowy o stypendium i dotacje celowe wydają się być bardziej skomplikowanym rozwiązaniem, mogą nakładać na wnioskodawcę szczegółowe obowiązki dotyczące realizacji zadania oraz podlegają kontroli w zakresie ich prawidłowego wykonania.

Podmioty zajmujące się działalnością kulturalną i artystyczną nie powinny się jednak tym zniechęcać. W przypadku nieotrzymania wsparcia finansowego w ramach ogłaszanych programów, nadal mogą ubiegać się również o świadczenia z tytułu innych wprowadzanych przez rząd rozwiązań. Przedsiębiorstwa zajmujące się kulturą, osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą w sektorze kultury oraz osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych mogą wnioskować o udzielenie wsparcia państwa na pokrycie 40 proc. wynagrodzenia pracowników do wysokości średniego wynagrodzenia w gospodarce krajowej. Natomiast dla osób prowadzących własną działalność gospodarczą oraz pracujących na umowę zlecenie lub umowę o dzieło istnieje możliwość jednorazowej wypłaty środków do wysokości 80 proc. minimalnego wynagrodzenia. Warto w tym miejscu także wspomnieć o dostępnym programie socjalnym organizowanym przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego tj. pomoc socjalna dla twórców i artystów z funduszu promocji kultury.

Rozwiązania prawne proponowane przez Ministerstwo mogą budzić wiele wątpliwości i momentami wydawać się niezrozumiałe, dlatego warto zwrócić się o pomoc w tym zakresie do wyspecjalizowanych podmiotów oferujących pomoc prawną.

 

Autor:

Katarzyna Frątczak

 

Zdjęcie w nagłówku: Pau Barrena/ AFP via Getty Images

Tags: , , , , , , , , , , , , ,

Siedziba kancelarii

ul. Swojska 21a
60-592 Poznań
tel: +48 604 430 051
+48 509 428 522

Wszelkie prawa zastrzeżone

© 2019 Łukomski Niklewicz Adwokacka Spółka Partnerska
Polityka prywatności